sábado, 8 de febrero de 2014

Iratiko zaldiak (behorrak direla)

 Turistas  behorrak ikusten dutenean beti zaldi ederrak eta basatiak deitzen diete.
Behorrak behokak(behorkumeak) izaten ahal dute, eta horrekin abeltzaina dirua irabazten du.Zaldi batekin, berriz, behor pilo bat estaltzen ahal ditu..
Auritz arraza da, bertakoa eta ederki inguruari egokituta. Nafarroako behor eta frantziako pertxeroi baten arteko guruzketa bat dira.
Hau bai zaldi bat dela. Bertze behorrak bere haren dira.

Gaur egunean haragirako  izaten dituzte, baina duela gutti arte,pertson eta egurra garraiatzeko, gurdi batetik tiratzeko, edo belarra iraultzeko,...erabiltzen ziren.
Agian gogorra irudituko zaizue horren animali polita jatea, eta horrela bada, bere izatearen konstzientzia konturaten garelako da. Plater batean dagoen xerra, ez du izenik, ez aurpegirik, eta ez dugu pena sentitzen. Berez, eskubide berdina animale guziak izan beharko zuten, kaiol batean sartutak dauden oiloak,adibidez.

.Barazkijaleak osoz errespetatzen ditut, baina ez direnentzat, pentsa ezazue beti askatasunean bizi den animali bat dela, gu baino osasuntsuagoa jaten, eta eurei ezker, ibar honen populazio zati bat jarraitzen ahal dute bertan bizitzen, eta mendian barna korrika ikusten jarraitzen ahal dugula.

Elikaduraren aldetik, bere haragia da izugarri ona, burdin gehiago duena, koipe gutti eta 100% ekologikoa.

Gero eta guttiago iksuten ahal ditugu, zoritxarrez, gure lurraldean albeltzain bat jubilatzen duenean, ez da ohikoa gazte bat bere lanarekin jarraitzea.

 Aezkoako ibarreko komunalean eta ondoan dugun Garaziko komunalean bazkatzen izaten dira,
Gaur egun Frantziako estatua deritzona, eta euren artean 500 urte baino gehiago duen hitzarmen bat, Nafar ibarren arteko akordio bat mendiari ateak ez jartzeko, eta inposatutako mugeen gain,animaliak alde batetik eta bestetik bazka dezaten.
Euren indar handiari ezker, ia urte  osoa egoten ahal dira mendian bazkatzen, eta bakarrik elur asko botatzen duenean abeltzaina herrietara eramaten ditu.Bordan, udaberriaren amaieran bildutako belarra janen dute.

Orion,  Ibiagako mendatea (Aezkoa)

Elurra urtutzen hasten denean, behian agertzen den belarra jateko probexten dute.Horregatik argazki honetan errepidetik hurbil daude,urtutako elurraren ura dario tokietatik.
  2014ko otsailak 5

Orai joanen bazina, edo gutti gora behera ekaina arte,neguko ileekin ikusiko duzue,askoz luzeago,gero izanen duten ilearekin konparatuta, leuna ta motza.
Hotza pasatzen denean, azkurea sentitzen dute, eta ohikoa den baino gehiagotan ikusten ahal zaie hatz egiten(berez animali guziak egiten dute)
Imajinatzen ahal duzue, azkurea sentitzea, etaeskuak izan beharrean apoak izan?
Batzuetan zutoinak erabiltzen dute(Horregatik batzuetan alanbradekin ikusiko dituzue,lurrean bukatzen ahal dutelako),edo harrietan,burdin aroko mairubaratzetan bezala, eta horregatik zulo izaten dute inguruan, zuhaitzak,...eta batzuetan euren artean ere arramaskatzen dira.


Lepokoa Zintzarriarekin daudenak, nolabait  taldearen nagusiak izaten dira, eta bera joaten den tokira bertzeak ere bai(badira salbuespenak,noski).
Askotan ere, laztantzeko errezenak izaten dira.Noizbait beraiengana hurbildu nahi baduzue, aurretik joan,beraiek ikusteko,eskua luzatuta, poliki poliki. Zerbait  murmurikatzen ahal diezue, eta pazientzia izan.
Azkenean, iksuten baduzue ez dutela gustokoa, hobe pakean utzi.

Udaberria sasoi ederra da;janaria,epeltasuna,behokak,...



Hauek dira aintzineko talde haundien azken aleak, gizakiak neolitikoan etxekotzen ikasi zutenetik  pirinioan barna bazkatzen ibili direnak. Baliteke,baina espero dut oker egon, hurrengo belaunaldiak etorkizuenan hau inoiz ez ezagutzea., ibar hauen abeltzainak desagertzen badira,animali hauek desagertuko dira, eta beraiekin goiko larreak edo Bortuak. Oihan aunitz iadanik dagoen toki batean gehiago izanen dugu, baina 3000 urteko paisai bat galduko dugu, biodibertsitate aunitz, eta gure istorioaren zati bat




No hay comentarios:

Publicar un comentario